Lê Hoàn - cuộc kháng chiến chống Tống xâm lược

Cuộc kháng chiến chống quân Tống xâm lược lần thứ nhất của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Lê Hoàn (981) là sự tiếp nối, phát huy truyền thống yêu nước quật cường, bất khuất của dân tộc. Chiến thắng đó mãi mãi là bản anh hùng ca bất tử lưu truyền môn đời sau.

* Hoàn cảnh lịch sử:

Cuối năm 979, vua Đinh Tiên Hoàng và con là Đinh Liễn bị tên quan Đỗ Thích sát hại. Con trai thứ là Đinh Toàn còn nhỏ, mới 5 tuổi lên nối ngôi. Quan lại nhà Tống ở Hoa Nam dò được tình hình nước ta như vậy, đã báo về cho triều đình nhà Tống nhân cơ hội này đem quân xâm lược nước ta. Năm 980, Hầu Nhân Bảo - quan trấn thủ Ung Châu của Đại Tống dâng thư lên vua Tống rằng: “An Nam quân vương và con là Liễn đều bị giết, nước đã gần mất, có thể nhân lúc này đem quân địa phương đánh lấy được”.

Tạo hình vua Lê Hoàn

Nắm được tình hình Đại Cồ Việt như vậy, vua Tống mừng rỡ và phong Hầu Nhân Bảo làm Giao Châu chuyển vận sứ cùng Tôn Toàn Hưng, Trần Khâm Tộ, Lưu Trừng, Giả Thực… kéo quân sang xâm lược nước ta.

Mùa thu năm 980, quan trấn thủ Lạng Châu (Lạng Sơn) báo tin cho triều đình việc quân Tống chuẩn bị đánh xuống nước ta. Khí đó, Thái hậu Dương Vân Nga đã họp bàn với các triều thần và giao cho Thập đạo tướng quân Lê Hoàn tuyển tướng, luyện quân, chuẩn bị cuộc kháng chiến chống quân xâm lược; đồng thời phong Phạm Cự Lạng làm đại tướng. Khi đó, Phạm Cự Lạc nói rằng: “Thưởng người có công, phạt kẻ không vâng lệnh, đó là phép hành binh. Bây giờ chúa thượng hãy còn thơ ấu, bọn ta dẫu hết sức liều chết, may mà có chút công lao thì ai biết cho. Chi bằng trước hãy tôn ngay Thập đạo tướng quân (Lê Hoàn) làm thiên tử, sau sẽ ra quân”. Nghe vậy, mọi người đều đồng tình hưởng ứng. Thái Hậu Dương Vân Nga bèn sai lấy áo long bào khoác lên mình Lê Hoàn, cùng các tướng mời Lê Hoàn lên làm vua. Đánh dấu mốc thành lập triều đại mới, sử gọi là nhà Tiền Lê.

* Công tác chuẩn bị xâm lược và chống xâm lược:

Đối với nhà Tống:

Triều Tống đã ban chiếu thành lập bộ chỉ huy lực lượng viễn chinh xâm lược nước ta. Trong bộ chỉ huy này, Hầu Nhân Bảo làm Tổng tư lệnh kiêm Giao Chỉ¹ lộ Thủy lục kế độ Chuyển vận sứ; các tướng lĩnh cao cấp, gồm có: Tôn Toàn Hưng, Hứa Trọng Tuyên, Lưu Trừng, Giả Thực, Vương Soạn và Trần Khâm Tộ được phong làm Phó Tổng tư lệnh. Bộ Chỉ huy này dẫn khoảng 4 vạn quân Tống thực hiện kế hoạch thôn tính lãnh thổ nước ta. Trong lực lượng chinh phạt này, thành phần cấm quân² là thành phần chủ yếu và được nhà Tống chia quân làm 2 đạo quân chính với 2 hướng tấn công vào nước ta theo hai hướng khác nhau. Đạo quân thứ nhất là lực lượng bộ binh, do Hầu Nhân Bảo, Tôn Toàn Hưng và Trần Khâm Tộ chỉ huy từ Ung Châu tiến vào; đạo quân thứ hai là thủy quân do Lưu Trừng, Giả Thực chỉ huy, từ Quảng Châu tiến vào.

Đối với quân – dân Đại Cồ Việt:

Để chuẩn bị kháng chiến chống quân xâm lược, một mặt vua Lê Hoàn cùng các tướng lĩnh bàn định, thảo luận, sau đó quyết đánh địch trên cả hai tuyến thủy, bộ nhằm phá tan âm mưu phối hợp hai đoàn quân thủy, bộ của chúng. Ông đã bố trí lực lượng dọc theo tuyến sông Bạch Đằng, sông Kinh Thầy kéo dài cho đến vùng Lục Đầu Giang (thuộc địa phận tỉnh Thái Bình ngày nay). Trong đó, lực lượng tập trung cao nhất là ở vùng cửa biển Bạch Đằng – nơi đoàn thuyền chiến của địch vừa mới tiến vào vùng Lục Đầu Giang – nơi hợp quân của hai đoàn quân thủy, bộ của quân Tống. Mặt khác nhà vua cho người sang nhà Tống dâng sớ giả vờ xin được lập Đinh Toàn làm vua, nhằm gây thêm sự chủ quan, kiêu ngạo của quân Tống và tăng thêm thời gian chuẩn bị lực lượng kháng chiến của quân – dân ta.

* Diễn biến quân – dân Đại Cồ Việt đánh tan quân Tống xâm lược

Tháng 4/981, quân Tống ào ạt kéo quân vào nước ta theo hai hướng như đã trình bày ở phần trên. Theo kế hoạch, Lê Hoàn cho quân ra cửa sông Bạch Đằng chặn đường tiến quân của giặc. Lúc đầu, quân ta giả vờ thua nhằm tăng tính chủ quan, kiêu ngạo của giặc, sau đó tấn công mạnh đánh tan quân giặc, khiến chúng phải rút lui.

 Sơ đồ cuộc kháng chiến chống Tống xâm lược (981)

Chờ không thấy thuỷ quân tiếp ứng, Tổng tư lệnh Hầu Nhân Bảo truyền lệnh buộc Phó tư lệnh Tôn Toàn Hưng³ tiến xuống, nhưng Tôn Toàn Hưng không vâng lệnh. Quá nôn nóng, Hầu Nhân Bảo vội đem quân đánh xuống theo đường sông Chi Lăng (sông Thương). Khi đi đến điểm phục kích của quân ta do vua Lê Hoàn chỉ huy, toàn bộ quân giặc bị tiêu diệt, chủ tướng Hầu Nhân Bảo bị giết chết. Được tin Hầu Nhân Bảo chết trận, tướng Trần Khâm Tộ (đóng ở Tây Kết, Khoái Châu, Hưng Yên) hoảng sợ, vội rút quân tháo chạy về nước, nhưng bị quân ta truy kích, tiêu diệt quá nửa số quân cùng tên chủ tướng, đồng thời hai tên tướng Quách Quân Biện và Triệu Phụng Huân bị bắt sống. Tin thất bại thẳm hại làm cho vua Tống xấu mặt và nóng giận, trút mọi tội lỗi lên đầu lũ bại tướng. Tướng Tôn Toàn Hưng, Lưu Trừng, Giả Thực, Vương Soạn tên thì bị xử tử, tên thì bị bắt giam đến chết. Cuộc kháng chiến của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Lê Hoàn thắng lợi.
Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống quân Tống xâm lược đã làm nức lòng nhân dân cả nước, củng cố vững chắc lòng tin vạo khả năng bảo vệ độc lập của dân tộc Việt Nam. Thắng lợi này đã giáng một đòn nặng nề vào tư tưởng bành trướng của triều đình phong kiến nhà Tống. Tên tuổi của vua Lê Đại Hành cùng các tướng sĩ cả nước và Thái hậu Dương Vân Nga mãi mãi được ghi công trong sử sách nước nhà.

----------------

(1) Nhà Tống gọi nước ta khi đó là Giao Chỉ.

(2) Cấm quân là lực lượng chủ lực và cơ động của quân đội Tống.

(3) Bấy giờ đang đóng tại Hoa Bộ (Nam Quảng Đông – Trung Quốc).